jabolowaballada: Śladami zapomnianych "fabryczek" (dolnoślaskie)

Włócząc sie po bocznych drogach poludniowo- zachodniej Polski nie sposob nie zauważyc niewielkich, opuszczonych zakładow przemysłowych, rozsianych w krajobrazie małych miasteczek i wsi. Nazwałam je zbiorczo "fabryczkami", ale sa wsrod nich gorzelnie, browary, młyny, papiernie, cegielnie, cukrownie, tkalnie, przędzarnie i wiele innych. Ich historia jest zwykle blizniaczo do siebie podobna, wiec nie ma sensu opisywac ich z osobna. Powstaly przewaznie w XIX wieku lub na przelomie XIX i XX, za czasow, gdy odwiedzane przez nas miejsca leżały na niemieckich terenach. Po wojnie została wznowiona ich działalnosc juz w granicach Polski. Fabryczki czesto dawaly zatrudnienie calej ludnosci danej wsi, a i nieraz pracownicy przyjezdzali z dalszych miejsc lub sie osiedlali w poblizu. Nie zniszczyla ich swiatowa wojna, nie zniszczyła ich "komuna". Zabójcze okazały sie dopiero lata 90-te. Wtedy nagle sie okazało, ze one wszystkie są niepotrzebne, nierentowne, nie opłaca sie. Niepotrzebni sa ludzie do pracy, budynki i maszyny. Zakładziki zaczely powoli podupadac i pustoszec. Tu ktoś sprywatyzował i wywiózł maszyny, tu spłoneło nocą, tu okazało sie, ze w Chinach mozna taniej... Niektore opustoszały od razu, inne jakims cudem przetrwały i wyzioneły ducha dopiero w 2002, 2003 lub czasem dotrwały do 2006 roku. Tyle przynajmniej mowia nascienne, pożółkłe kalendarze... Starsi okoliczni mieszkancy chetnie opowiadali nam o czasach swietnosci zakladow czy oprowadzili po ich fragmentach pokazujac gdzie co stało i jak działalo. Czasem do wnetrz trzeba sie bylo wemknąc ukradkiem. Innym razem wszystko stalo na ościez otwarte a w poblizu nie bylo nikogo. W niektorych przypadkach drzwi i okna byly szczelnie zaryglowane i obejrzec mozna bylo tylko z zewnatrz..

Ponizsza lista jest wynikiem naszych wycieczek po Dolnym Śląsku w latach 2008-2017. Obecny stan wielu z nich moze sie znacznie roznic od zaprezentowanego na zdjeciach. Mogly sie porozpadac, zostac celowo wyburzone albo wyremontowane i przystosowane do innych funkcji. Mozliwosc wejscia do srodka czesto ulega zmianie juz po tygodniu a co dopiero po dobrych kilku latach.

Na wiekszosc zakładzikow natrafilismy przypadkiem.

Bierutów, cukrownia. Wiecej zdjec TUTAJ